"Μεταξύ Ιστορίας και Εσχάτων", το νέο βιβλίο του Χρήστου Γκουνέλα

Το εξώφυλλο του βιβλίου με την προσωπογραφία του Παναγιώτη Νέλλα

"Μεταξύ Ιστορίας και Εσχάτων - Η θεολογία του ενανθρωπισμού και των επίγειων πραγματικοτήτων στον Παναγιώτη Νέλλα", είναι ο τίτλος του νέου βιβλίου του θεολόγου Χρήστου Γκουνέλα, το οποίο κυκλοφορείται από τις Εκδόσεις "Επέκταση" σε όλα τα ενημερωμένα βιβλιοπωλεία της Ελλάδας και της Κύπρου.

Πρόκειται για μια απόπειρα σύγχρονης ερμηνευτικής κριτικής προσέγγισης της θεολογίας του Παναγιώτη Νέλλα (1936-1986), ενός θεολόγου, ο οποίος σημάδεψε ανεξίτηλα τη μεταπολεμική και εν συνεχεία τη μεταπολιτευτική θεολογία στην Ελλάδα.

Στο εν λόγω βιβλίο ανιχνεύονται καταρχάς οι θεολογικές απαρχές του Παναγιώτη Νέλλα, τόσο οι σύγχρονες, όσο και οι παραδοσιακές. Έτσι, στο πρώτο κεφάλαιο, αναπτύσσονται από τον συγγραφέα οι βασικές αρχές της μεταπολεμικής Δυτικής θεολογικής σκέψης αναφορικά με τη θεολογία του εσχατολογισμού, του ενανθρωπισμού και των επίγειων πραγματικοτήτων. Η θεολογία στη δυτική Ευρώπη, αμέσως μετά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο, προσπάθησε να πάρει θέση απέναντι (και μέσα) στην ιστορία, με αφορμή βεβαίως τους δύο παγκόσμιους πολέμους που προηγήθηκαν και τις τραγικές συνέπειές τους. Ο Θεός είναι παρών στην ιστορία; Μετέχει σε αυτήν και με ποιο τρόπο; Μήπως ο άνθρωπος είναι "ριγμένος" μόνος του μέσα στην τραγική του ιστορία; Ποιά τελικά είναι (ή θα πρέπει να είναι) η θέση της Εκκλησίας και της Θεολογίας της μέσα στον Κόσμο και την Ιστορία; Το μήνυμα της Ανάστασης του Χριστού εμποτίζει την ιστορία; Ή ο Χριστός παραμένει μόνος Του, άσαρκος, εκτός της ανθρώπινης ιστορίας, "προδομένος", ενίοτε, ακόμη και από την ίδια την ανθρωπινότητα της Εκκλησίας Του και τη Θεολογία; Ποιός, λοιπόν, κατευθύνει την ιστορία και πού; Αυτά και άλλα, πολλά ακόμη, αμείλικτα ερωτήματα του Κόσμου, αλλά και της Θεολογίας τέθηκαν εκείνη την εποχή (και τίθενται, βεβαίως, και σήμερα), και εναγώνια ζήτησαν (και ζητούν) απάντηση. Η ισορρόπηση της Εκκλησίας (και της Θεολογίας) ανάμεσα στα Έσχατα και την Ιστορία, αποδείχτηκε δύσκολη, όχι μόνο στη θεωρία, αλλά ακόμη περισσότερο στην πράξη. Ο εγκλωβισμός στην Ιστορία (εκκοσμίκευση) ή αντίθετα στα Έσχατα (απόκοσμο) ήταν (και είναι) πάντα υπαρκτοί κίνδυνοι, ως οντολογικοί ύφαλοι και σκόπελοι, στο ταξίδι του καραβιού της Εκκλησίας μέσα στο πέλαγος της Ιστορίας. Η θεολογία του ενανθρωπισμού υπήρξε η θεολογική τάση, η οποία ήταν εγγύτερα στην πρόσληψη του ανθρώπου και της Ιστορίας του στο «εδώ και τώρα». Ενώ, η κατ’ επέκταση ανάπτυξη της θεολογίας των επίγειων πραγματικοτήτων, φιλοδοξούσε να μην αφήσει κανένα έργο του ανθρώπου έξω από τη θεία Χάρη και την ένωση με τον Δημιουργό.

 Σε ένα τέτοιο ιστορικό και θεολογικό περιβάλλον ανδρώθηκε ο Παναγιώτης Νέλλας, ο οποίος, ακολουθώντας ένα από τα βασικότερα αιτήματα της θεολογίας της εποχής του, αναζήτησε απαντήσεις στα παραπάνω ερωτήματα μέσα στη μακροχρόνια εμπειρία της Εκκλησίας, όπως αυτή εκφράστηκε από την ίδια τη ζωή και τα γραπτά των Πατέρων της Εκκλησίας. Ο Παναγιώτης Νέλλας τρέφει ιδιαίτερη εκτίμηση στη θεολογική προσωπικότητα του Νικολάου Καβάσιλα, ίσως διότι ο Καβάσιλας κατόρθωσε να συνδυάσει, στη ζωή του και τη θεολογία του, την Ιστορία με τα Έσχατα. Άλλωστε, και ο ίδιος έζησε τότε σε μια ταραχώδη ιστορικά, κοινωνικοπολιτικά και εκκλησιαστικοθεολογικά εποχή με παράλληλες πνευματικές αναζητήσεις σε Δύση (Αναγέννηση) και Ανατολή (ησυχαστικές έριδες), κατορθώνοντας, ωστόσο, να ισορροπήσει ορθόδοξα ανάμεσα στον ουρανό και τη γη.

Στο δεύτερο κεφάλαιο του βιβλίου, ο συγγραφέας καταπιάνεται με αναλυτικό και ερμηνευτικό τρόπο με την εικονική οντολογία του ανθρώπου, τη θεολογία των δερμάτινων χιτώνων και τη Χριστομυστηριοκεντρική θεολογία του Παναγιώτη Νέλλα. Πρόκειται για τους θεολογικούς πυλώνες πάνω στους οποίους στήριξε ο Παναγιώτης Νέλλας την ορθόδοξη οντολογία και ανθρωπολογία του και την κατ' επέκταση ανάπτυξη της θεολογίας των επίγειων πραγματικοτήτων.

Στο τρίτο κεφάλαιο του βιβλίου, παρουσιάζονται οι απόψεις του Παναγιώτη Νέλλα μέσα από τον διάλογο του με επίγειες πραγματικότητες (δερμάτινους χιτώνες) της εποχής του και την προσπάθειά του για την εν Χριστώ πρόσληψή τους. Διαλέγεται, λοιπόν, με την  επιστήμη, με τα κινήματα της εποχής, με την υπαρξιακή φιλοσοφία, ακόμη και με την αναρχία. Επιπλέον, οι σύγχρονες (και διαχρονικές) θέσεις του και η εν γένει πράξη του για την Παιδεία, για το μάθημα των Θρησκευτικών, για την Πολιτική, αλλά και για τον τρόπο διοίκησης της Εκκλησίας, φανερώνουν έναν θεολόγο με ανοιχτή καρδιά και ανοιχτό μυαλό, ο οποίος ζει μεταξύ της Ιστορίας και των Εσχάτων. Απέδειξε, τελικά, πως ο τρόπος ζωής που προτείνει ο Χριστός είναι εφαρμόσιμος μέσα στην Ιστορία, αρκεί να συναντήσει (ο Χριστός) ελεύθερες καρδιές, οι οποίες να θέλουν κενωτικά, αγαπητικά και προπάντων ελεύθερα, να τον ασκήσουν. Η ίδρυση της Σύναξης, από τον Παναγιώτη Νέλλα, ενός περιοδικού σπουδής στην Ορθοδοξία, μετουσιώνει ακριβώς τη διπλή κίνηση του Παναγιώτη Νέλλα προς τη Βασιλεία του Θεού και προς τον Κόσμο, κίνηση συνθετική, ασύγχυτη, αδιαίρετη και μυστηριακή.

Παράλληλα, σε όλα τα παραπάνω, ο συγγραφέας του βιβλίου δεν παραλείπει να καταθέτει με θετικά κριτικό τρόπο τις απόψεις του, ζωντανεύοντας ακόμη περισσότερο τις σελίδες του βιβλίου. Εκφράζεται έτσι - κατά το δυνατόν - τόσο η αγωνιώδης, όσο και η ελπιδοφόρα διαλεκτική ένταση της Ιστορίας και των Εσχάτων, της «ήδη» και της «όχι ακόμη» παρουσίας του Χριστού, στο «εδώ και τώρα».

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ του βιβλίου

Περίληψη

Αbstract

Συντομογραφίες

Βιβλικές Συντομογραφίες

Συντομογραφίες Πατερικών και

Εγκυκλοπαιδικών Έργων

Πρόλογος

Εισαγωγή

Κεφάλαιο Α΄

Η Θεολογία του εσχατολογισμού, του ενανθρωπισμού και των επίγειων πραγματικοτήτων.

1.1. Η Θεολογία του εσχατολογισμού, του ενανθρωπισμού και των επίγειων πραγματικοτήτων στη σύγχρονη μεταπολεμική Δυτική θεολογική σκέψη.

1.2. Η Θεολογία του ενανθρωπισμού και των επίγειων πραγματικοτήτων στη θεολογική σκέψη του Νικολάου Καβάσιλα.

Κεφάλαιο Β΄

Η Θεολογία του ενανθρωπισμού στον Παναγιώτη Νέλλα.

2.1. Η Εικονική οντολογία του ανθρώπου ως αφετηρία της Θεολογίας του ενανθρωπισμού στον Παναγιώτη Νέλλα.

2.2. Το περιεχόμενο και η σημασία της Θεολογίας των δερμάτινων χιτώνων για την ανάπτυξη μιας Θεολογίας του ενανθρωπισμού και των επίγειων πραγματικοτήτων από τον Παναγιώτη Νέλλα.

2.3. Το δίμορφο των δερμάτινων χιτώνων μέσα από το πρίσμα της Θεολογίας του ενανθρωπισμού στον Παναγιώτη Νέλλα.

2.4. Η Θεολογία του Χριστομυστηριοκεντρικού εσχατολογισμού στον Παναγιώτη Νέλλα.

Κεφάλαιο Γ΄

Η Θεολογία των επίγειων πραγματικοτήτων στον Παναγιώτη Νέλλα.

3.1. Γενικά.

3.2. Ο Παναγιώτης Νέλλας για την Παιδεία των Ελλήνων και τον Πολιτισμό.

3.3. Για το μάθημα των Θρησκευτικών στην Ελλάδα.

3.4. Για την Επιστήμη.

3.5. Για την Πολιτική.

3.6. Ο Παναγιώτης Νέλλας για τον φεμινισμό και τις αμβλώσεις.

3.7. Σε διάλογο με την αναρχία.

3.8. Για την υπαρξιακή φιλοσοφία.

3.9. Ο Παναγιώτης Νέλλας και το «πνευματικό του παιδί».

Επίλογος

Βιβλιογραφία

Πηγές

Βοηθήματα

Περιοδικά

Διαδίκτυο – Έντυπος Τύπος – Ηλεκτρονικός Τύπος

Συνεντεύξεις

Ταυτότητα βιβλίου

Σειρά: Θεολογία και Ιστορία

Διευθυντής σειράς: Σεβ. Μητροπολίτης Μεσσηνίας Χρυσόστομος

Συγγραφέας: Γκουνέλας Χρήστος

Εκδότης: Επέκταση

Αριθμός σελίδων: 263

Διαστάσεις: 20 x 14

Επιμελητής: Παπαχρόνης Ιωάννης

Βιογραφικό συγγραφέα:

Ο Χρήστος Γκουνέλας γεννήθηκε και μεγάλωσε στην Κρανιά Ελασσόνας. Σπούδασε θεολογία και μουσική και είναι υποψήφιος διδάκτορας στη Σχολή Ανθρωπιστικών Επιστημών του ΕΑΠ. Εργάζεται ως θεολόγος στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση (ΑΣΕΠ 2005). Στα κύρια ερευνητικά του ενδιαφέροντα ανήκουν η ορθόδοξη οντολογία και ανθρωπολογία, η σχέση της θεολογίας με την ιστορία, η νεότερη ευρωπαϊκή και ελληνική φιλοσοφία και η μελέτη της ρωμαίικης εκκλησιαστικής και κοσμικής μουσικής. Άρθρα του έχουν δημοσιευθεί σε επιστημονικά περιοδικά, καθώς επίσης και σε έντυπο και ηλεκτρονικό τύπο.

Στη Λάρισα, το βιβλίο διατίθεται άμεσα από τα βιβλιοπωλεία:

• "Κλου" (Πρώην Παιδεία) στη Μ. Αλεξάνδρου 6

• "Καλτσάς" (Πρώην Παπασωτηρίου) στην Παπαναστασίου 57

• "Public" στην κεντρική πλατεία της Λάρισας

Στην Αθήνα, από τα βιβλιοπωλεία "Πολιτεία", "Πρωτοπορία" και άλλα βιβλιοπωλεία, καθώς επίσης και από τα εκκλησιαστικά βιβλιοπωλεία.

Ενδεικτική τιμή βιβλίου: 11,45 Ευρώ (έκπτωση 10%) ή σε άλλα βιβλιοπωλεία 8,90 Ευρώ (έκπτωση 30%). 

Επίσης, ενδεικτικά, το βιβλίο υπάρχει και στα εξής ηλεκτρονικά βιβλιοπωλεία:

Το Κλου

Πρωτοπορία

Πολιτεία

Public

Λεμόνι

bookbox