Η Πολιτική δεν είναι πλάκα!

 

Πότε ακούσατε πολιτικό να κάνει αυτοκριτική προσωπική ή για το χώρο που εκπροσωπεί; Πότε ακούσατε τελευταία φορά πολιτικό να ζητάει συγγνώμη για λάθη, παραλείψεις κ. ά τα οποία επηρεάζουν αρνητικά με τον ένα ή τον άλλο τρόπο τη ζωή πολλών ή λιγότερων ανθρώπων; Η αυθόρμητη απάντηση είναι ποτέ ή σχεδόν ποτέ. Αυτή η διφυής ερώτηση και η απάντησή της αποκαλύπτουν παταγωδώς την (εν πολλοίς ανύπαρκτη) πολιτική παιδεία τόσο των αρχόντων όσο και των αρχομένων. Ειπώθηκε πως η πολιτική είναι η τέχνη του εφικτού. Ίσως. Αλλά μη χάσουμε και τα αυτονόητα. Στον τόπο που κατά πως λένε (πολύ μακρινά σήμερα πια) γεννήθηκε η δημοκρατία και ο Περικλής, ψάχνουμε σαν τον Διογενή να βρούμε Πολιτικούς και Πολίτες (με  κεφαλαία γράμματα και χωρίς εισαγωγικά).

Το πρόβλημα φαίνεται να ξεκινάει από την προεκλογική περίοδο και ασφαλώς συνεχίζεται και μετεκλογικά. Ποιοι είναι αυτοί που κατέρχονται υποψήφιοι και με τι κίνητρα; Είναι έντιμοι (γιατί άραγε αυτοί, συνήθως, δεν θέλουν να ασχοληθούν με την πολιτική;), με γνώση (ούτε αυτοί, συνήθως, θέλουν), με πολιτική παιδεία και διάθεση κοινωνικής προσφοράς (ούτε αυτοί θέλουν, προσφέρουν από αλλού) ή στερουμένων των παραπάνω διαθέτουν, ωστόσο, χρήμα (ενίοτε ουκ ολίγο) για προεκλογικό αγώνα (διαφήμιση, πληρωμένες συνεντεύξεις, φωτογραφίσεις, image makers κλπ), συγγενολόι (για τοπικά και δημοτικά συμβούλια), δημοφιλία (ηθοποιοί, τραγουδιστές, δημοσιογράφοι κ.ά.); Ποια είναι τα κριτήρια για να ενταχθεί κάποιος /α σε ψηφοδέλτιο; Θα είχε σίγουρα μεγάλο ενδιαφέρον να μπορούσαμε να ακούσουμε τους σχετικούς διαλόγους πριν γραφτούν τα ονόματα στο ψηφοδέλτιο. Και, τελικά, ποιος είναι ο στόχος των υποψηφίων; Να αλλάξουν τη ζωή των πολιτών προς το καλύτερο ή  μονάχα τη δική τους (προς το καλύτερο, σαφώς); Πώς θα μας πείσει (ούτε καν τον απασχολεί βέβαια) κάποιος που ξόδεψε χιλιάδες ευρώ για να εκλεγεί ή/και έλιωσε πολλά ζευγάρια παπούτσια στον προεκλογικό αγώνα ότι το έκανε για να προσφέρει μετέπειτα στον λαό;

Όλα τα παραπάνω είναι γνωστά σε όλους μας. Απλά, κοινότυπα. Και αυτό είναι το βασικό πρόβλημα ημών των ψηφοφόρων: ο πολιτικός και κοινωνικός μιθριδατισμός. Οι περισσότεροι ψηφοφόροι δεν έχουμε συνειδητοποιήσει ότι η Πολιτική είναι πολύ σοβαρή υπόθεση. Έχει να κάνει άμεσα με την ίδια τη ζωή μας, στην καθημερινότητα μας, αλλά και μακροπρόθεσμα. Δεν ψηφίζουμε για πλάκα, ούτε εκχωρούμε τη ζωή μας να τη διαχειρίζονται πλακατζήδες. Η Πολιτική δεν είναι πλάκα!

Χρήστος Γκουνέλας

Νέος δίσκος από τον Θανάση Παπακωνσταντίνου

 

Μ’ ένα γλυκύτατο και τρυφερό βίντεο ο Θανάσης Παπακωνσταντίνου γνωστοποίησε από τη σελίδα του στο YouTube ότι το Σάββατο 5 Σεπτεμβρίου, στις 21.30, θα δώσει live streaming συναυλία μέσω της πλατφόρμας eStage.gr, της πρώτης διαδικτυακής σκηνής στην Ελλάδα από την οποία θα έχουμε τη δυνατότητα να παρακολουθούμε συναυλίες, θέατρο και performances.

Δείτε το σχετικό βίντεο: 

Η συναυλία έχει τον τίτλο «Απροστάτευτος», καθώς έτσι θα ονομάζεται και ο νέος δίσκος που ετοιμάζει ο σπουδαίος δημιουργός με ερμηνευτή τον Σωκράτη Μάλαμα.

Συμμετέχουν οι μουσικοί: Δημήτρης Μυστακίδης (κιθάρα, λαούτο, φωνή), Κωσταντής Πιστιόλης (πνευστά, φωνή), Γιάννης Λίταινας (τραγούδι, κιθάρα), Βάσω Δημητρίου (ηλεκτρική κιθάρα, τζουρά), Αποστόλης Γιάγκος (πλήκτρα), Βασίλης Γιασλακιώτης (τύμπανα, λύρα), Βασίλης Κουτσονάνος (μπάσο). Τη σκηνοθεσία θα κάνει ο ένας εκ των δύο γιων του καλλιτέχνη, Αριστοτέλης Παπακωνσταντίνου.

Info: Η προπώληση των εισιτηρίων, που θα κοστίζουν 5 ευρώ, ξεκίνησε.

Πηγή: efsyn.gr

ΝΤΙΝΟΣ ΧΡΙΣΤΙΑΝΟΠΟΥΛΟΣ: «Ενός λεπτού σιγή»

 

Γράφει ο ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ Ι. ΚΑΛΑΜΑΤΑΣ,

«πόρνοι και καταδόται / βασιλείαν θεού ου κληρονομήσουσι // Θεέ μου / είναι τρομερό / να με βάζεις με τους χαφιέδες». ΝΤΙΝΟΣ ΧΡΙΣΤΙΑΝΟΠΟΥΛΟΣ. (1988). Ανυπεράσπιστοι και υπερασπισμένοι καημοί. Επιλογή ποιημάτων από τον Παναγιώτη Σ. Πίστα. Θεσσαλονίκη: Παρατηρητής, σ. 31.

Πίστη ή επιστήμη;

Του Χρήστου Γκουνέλα

Πρόκειται για ένα διαζευκτικό ερώτημα (ψευδές για κάποιους, αληθινό για άλλους, υπαρκτό ωστόσο) το οποίο αναδύθηκε έντονα και πάλι κατά την περίοδο της πανδημίας που διανύθηκε και διανύουμε. Ένα παλιό ερώτημα που, σε διάφορες περιόδους, η επιλογή του ενός ή και των δύο μαζί ήταν ικανή να σε οδηγήσει στον θάνατο.

«Μεταξύ ιστορίας και εσχάτων»

Το νέο βιβλίο του Χρήστου Γκουνέλα

«Μεταξύ ιστορίας και εσχάτων. Η θεολογία του ενανθρωπισμού και των επίγειων πραγματικοτήτων στον Παναγιώτη Νέλλα»,

είναι ο τίτλος του νέου βιβλίου του θεολόγου Χρήστου Γκουνέλα, το οποίο κυκλοφορήθηκε από τις Εκδόσεις «Επέκταση». Ο διάλογος μεταξύ ιστορίας και εσχάτων, μέσω της θεολογίας, ήταν και είναι αναγκαίος ένεκα της σωτήριας σάρκωσης του Υιού-Χριστού. Ωστόσο, ο μονοφυσιτικός κίνδυνος του εγκλωβισμού στην ιστορία (εκκοσμίκευση) ή από την άλλη στα έσχατα (απόκοσμο) ελλοχεύει πάντα στην εκκλησία (και τη θεολογία), η οποία ασφαλώς (και ανασφαλώς) έχει επιφορτιστεί τον ρόλο του γεφυροποιού έναντι Εκείνου που έρχεται από τα έσχατα.

Ο Παναγιώτης Νέλλας (1936-1986) υπήρξε θεολόγος, ο οποίος σημάδεψε ανεξίτηλα τη μεταπολεμική και εν συνεχεία τη μεταπολιτευτική θεολογία στην Ελλάδα και κατόρθωσε μέσα από τη θεολογία του (εικονική οντολογία του ανθρώπου, δερμάτινοι χιτώνες, Μυστήρια) να ισορροπήσει μεταξύ του ουρανού και της γης. Κινούμενος δυναμικά και δημιουργικά ανάμεσα στην παράδοση και το «σήμερα», διαλέχτηκε ανοιχτά με τον άνθρωπο και τις επίγειες πραγματικότητες (πολιτική, παιδεία, επιστήμες, κινήματα κ.ά.) ποθώντας τη σωστική μεταμόρφωσή τους και εκπέμποντας, έτσι, το ορθόδοξο στίγμα στην εποχή του, αλλά και στην εποχή μας. Στο εν λόγω βιβλίο ανιχνεύονται τόσο οι θεολογικές απαρχές (σύγχρονες και παραδοσιακές) του Παναγιώτη Νέλλα όσο, βεβαίως, και η εν συνεχεία ανάπτυξη της θεολογίας του, εντός του πλαισίου της θεολογίας του ενανθρωπισμού και των επίγειων πραγματικοτήτων.

Παράλληλα, γίνεται από τον συγγραφέα μια απόπειρα σύγχρονης ερμηνείας και θετικά κριτικής προσέγγισης της θεολογίας του Παναγιώτη Νέλλα, με απώτερο στόχο την παρουσίαση της ορθόδοξα ελεύθερης και αγαπητικής διαλεκτικής έντασης μεταξύ της ιστορίας και των εσχάτων στο «εδώ και τώρα». Επιπλέον, ο Χρήστος Γκουνέλας τολμά να ανατμήσει θεολογικά και διαλεκτικά τη σύγχρονη ελληνική και παγκόσμια πραγματικότητα μέσα από το πρόβλημα της παιδείας και του πολιτισμού μας, τη σχέση θεολογίας και πολιτικής, κράτους και εκκλησίας, αλλά και τον διάλογο της θεολογίας με την επιστήμη και τα κοινωνικά και φιλοσοφικά ρεύματα.

Στη Λάρισα, το βιβλίο διατίθεται άμεσα από τα βιβλιοπωλεία:

• "Καλτσάς" (Πρώην Παπασωτηρίου) στην Παπαναστασίου 57

• "Κλου" (Πρώην Παιδεία) στη Μ. Αλεξάνδρου 6

• "Public" στην κεντρική πλατεία της Λάρισας

Στην Αθήνα, από τα βιβλιοπωλεία "Πολιτεία", "Πρωτοπορία" και άλλα βιβλιοπωλεία, καθώς επίσης και από τα εκκλησιαστικά βιβλιοπωλεία.

Από την Ελευθερία Λάρισας

Πάσχα 2020

Πόσες Πασχαλιές πέρασαν που τις κάναμε στους ναούς μας, έστω και συγκινημένοι, κι όμως μετά ήμασταν μάλλον οι ίδιοι! Πόσες φορές κοινωνήσαμε τον Χριστό, έστω και συγκλονισμένοι, κι όμως ήμασταν πάλι οι ίδιοι! Επειδή εμείς έτσι το θελήσαμε, να είμαστε οι ίδιοι! Πόσες φορές γιορτάσαμε Ανάσταση χωρίς τον Χριστό!

Φέτος χάθηκε η γιορτή, όχι όμως ο Χριστός! Και αυτό είναι μια αληθινή πρόκληση για να τον βρούμε. Άλλωστε, Αυτός παραμένει αεικίνητος μέσα μας, έξω μας, παντού… Ως αγάπη, ως ελπίδα και περισσότερο ως Πρόσωπο!

Καλή Ανάσταση!

Χρήστος Γκουνέλας

Ο απρόβλεπτος Θεός και η μωρία του Σταυρού Του

Χρήστος Γκουνέλας

Θεολόγος

Σύμφωνα με τον απόστολο Παύλο η λογική του ανθρώπου αντιλαμβάνεται τον Σταυρό του Χριστού ως μωρία και σκάνδαλο. Πώς είναι δυνατόν ο πανίσχυρος Θεός να σταυρώνεται από το πλάσμα Του; Τι είδους Θεός είναι αυτός που εκουσίως ανεβαίνει στον σταυρό; Πώς μπορεί αυτός ο αδύναμος, σταυρωμένος Θεός να σώσει τον άνθρωπο;

Και όμως αυτός είναι Θεός. Αυτός που έρχεται, που τρέχει (θέω/ τρέχω) να πάρει τη θέση του ανθρώπου στην οδύνη και τραγικότητα της ανθρωπότητάς του. Ο Θεός δεν παραμένει υπερβατικός, στατικός, που κατοικεί μακριά στον ουρανό και από εκεί αγναντεύει απλά τη δημιουργία του μέσα στη φθορά της. Ο Υιός του Θεού κινείται ως φύσει αεικίνητος και γίνεται Υιός του ανθρώπου. Εισβάλλει αθόρυβα στην ανθρώπινη ζωή, γίνεται ιστορικό πρόσωπο με σάρκα και οστά για να σώσει τον άνθρωπο εντός της ιστορίας μέσα από τον δικό του Σταυρό της αυτοπαραίτησης.

Ένα διάλειμμα στον καλπασμό

Γράφει ο Στέλιος Κουμέντης, 

Αυτό που ζούμε, ίσως είναι μια κρυμμένη ευλογία. Ποτέ άλλοτε δεν είχε η ανθρωπότητα την ευκαιρία να σταματήσει ολόκληρη, ταυτόχρονα, τον ακράτητο καλπασμό της. Να κάνει ένα απρόσμενο διάλειμμα –έστω και αναγκαστικό– από το ποδοβολητό της πάνω σε τούτο τον πλανήτη.

Να κάνει ένα βήμα πίσω, να πάρει μια βαθειά ανάσα και να έρθει αντιμέτωπη με τον εαυτό της. Να κοιτάξουμε κατάματα τα λάθη μας, σαν είδος αλλά και ο καθένας μας ατομικά.

Τάκη Παπατσώνη: Των θυρών κεκλεισμένων

Ο ποιητής Τάκης Παπατσώνης

Του Παναγιώτη Αντ. Ανδριόπουλου,

O ποιητής από νωρίς έχει συλλάβει την σημασία του "των θυρών κεκλεισμένων"...

Άλλωστε ο Ιησούς "των θυρών κεκλεισμένων" εισήλθε προς τους μαθητές του μετά την Ανάσταση.

Για να δηλώσει και την μυστική λατρεία, την "εσωτερική πια λατρεία" που λέει ο Παπατσώνης. 

Η λατρεία στην Ορθόδοξη Εκκλησία γίνεται - δυστυχώς συχνά - υπόθεση αυτοπροβολής, εξουσίας, εξωστρέφειας άνευ προηγουμένου και επομένου. 

"Ο κρυπτός της καρδίας άνθρωπος" μοιάζει να μη χωράει σ' αυτή την πρακτική, που πολλές φορές είναι και αντιαισθητική. Επικρατεί ο θόρυβος αντί της σιωπής, τα κενά λόγια αντί της καινής διαθήκης, ο βερμπαλισμός αντί της λιτότητος. 

Αλλά πάντοτε ...τρυπώνει, ακόμα και "των θυρών κεκλεισμένων" ο "κρύφιος εορταστής" που λέει ο Παπατσώνης. Αυτός που γιορτάζει "εν αγνοία των άλλων χριστιανών"¨...

Ο Μάνος Τασάκος σημειώνει για το ποίημα αυτό: 

Θαρρῶ ὅτι στό ποίημα αὐτό ἔχουμε δηλωμένη, (μέ σαφῆ τρόπο), τήν ἀδιαφορία τοῦ Παπατζώνη γιά τά μεγαλόσχημα καί τά ἠχηρά της ἐκκλησίας. Καί ὄχι μόνο. Προσέξτε τόν στίχο «ἐν ἀγνοίᾳ τῶν ἄλλων χριστιανῶν» καί «ἔξω ταγμένου χρόνου» – ἡ ἀντίθεση μέ τόν διπλανό δέν εἶναι ἐδῶ ἀντίθεση ἀνάμεσά σε ἕναν πιστό καί σέ ἕναν ἄπιστο, ὅπως θά περίμενε κανείς, ἀλλά ἀνάμεσα σέ ἐκείνους πού ἐνστερνίζονται τήν ἀπέριττη πνευματικότητα τῆς πίστης καί σέ ἐκείνους πού ἁπλῶς ἀκολουθοῦν τό τυπικό λειτουργικό της, μόνο κατ’ ὄνομα χριστιανοί καί ἐντελῶς ἀνυποψίαστοι γιά τά βαθύτερα τῆς συνείδησης. Οἱ ἀποχρώσεις εἶναι ἴσως μέ δυσκολία ὁρατές, ἀλλά ὑπάρχουν καί ἔστω καί ἀσύγγνωστα, καταδεικνύουν τήν ἄποψη τοῦ Παπατζώνη γιά τά ἀσήμαντα καί τά παρεκκλίνοντα μέ τά ὁποῖα ἀσχολεῖται ἡ ἐπίσημη ἐκκλησία.

Ὅμως ἐτοῦτα δέν εἶναι τά μόνα, (καί μᾶλλον δέν εἶναι τά κύρια), πού ἀπορρέουν ἀπό τό ποίημα. Σέ μία ἑρμηνεία ἐξωθρησκευτική, τό νόημα εἶναι ἐπίσης σαφές καί καθολικό – ἡ δημιουργία εἶναι πάντοτε μία ὑπόθεση ἐσωστρεφής, ἡ προσπάθεια μοναχική, τό βίωμα μοναδικό καί αὐστηρά προσωποποιημένο. Οἱ ἀλλαγές στήν συνείδηση δέν μποροῦν νά εἶναι ἀποτέλεσμα μαζικῶν συμμετοχῶν καί συνομιλιῶν, οἱ μεταβολές καί τό ἀποτέλεσμα τῆς δημιουργίας δέν προκύπτουν ποτέ ἀπό συναθροίσεις ὅπου οἱ συγκλίσεις τείνουν πάντοτε στόν μέσο ὄρο, στήν ἁπλοϊκότητα, στήν ἐπιφάνεια. Τῶν θυρῶν κεκλεισμένων εἶναι ἡ μετάφραση τῆς ἀπόσυρσης τοῦ Ἰησοῦ στήν ἔρημο, ἡ ἀπόλυτη ἀπομόνωση, ἕως ὅτου ἐπιστρέψει τελείως μεταρσιωμένος. Εἶναι ὅμως καί κάτι ἀκόμη, ἡ ἀντίθεση στήν ἔννοια τοῦ ποιμνίου, τῆς ὁμαδικῆς πίστης. Ὁ καθείς μοναχός θά εὕρει τόν δρόμο γιά τήν Ἀνάσταση, (γιά νά μιλήσουμε μέ ὅρους θεολογικούς) καί οὐδείς ξένος δέν ἠμπορεῖ νά βοηθήσει τήν ἀνάβαση στόν Γολγοθά. Δέν εἶναι τυχαῖος ἄλλωστε καί ὁ στίχος Paratum est cor ejus γιά τή σπουδαία Θυσία, γιά τόν Παπατζώνη ἡ ἐνασχόληση μέ τό πνεῦμα, μέ τήν λογοτεχνία, μέ τήν ποίηση, ἔχει πάντοτε ἕνα τεράστιο κόστος, εἶναι μιά ἄποψη πού διατρέχει τό σύνολο σχεδόν τῆς ποίησής του. Παρόλο πού τό ποίημα «Τῶν θυρῶν κεκλεισμένων» ἡ (ἐλάχιστη) κριτική δέν τό πιστεύει ἀπό τά καλύτερα τοῦ Παπατζώνη, ἡ γνώμη μου εἶναι ἀρκετά διαφορετική. Ἐκτός ἀπό ὅλα τα προρρηθέντα, νομίζω ὅτι εἶναι καί ἀπό τά ἐλάχιστα ὅπου ὑποβόσκει ἀδιόρατη εἰρωνεία γιά τούς κάτ΄ ὄνομα πιστούς καί τούς μεγαλόσταυρους τῆς ἐκκλησίας. Κι αὐτό ἀπό μόνο του προσδίδει στούς στίχους μία ἀξία.

ΤΑΚΗΣ ΠΑΠΑΤΣΩΝΗΣ (1895-1976)

Των θυρών κεκλεισμένων

Συμβαίνει να σωπαίνει κάποτε η Εκκλησία,

παρ’ όλο που τελείται γιορτή επιβλητική.

Μην έχοντας καμπάνες, άμφια και λιτανεία,

ξεχύνεται η διάθεση όλη η εορταστική

στην εσωτερική πια λατρεία, καθιερωμένη

σε τέτοιες περιστάσεις. Καθώς ο διπλανός σου

αγνοεί τι πανηγύρι μέσα σου έχει στηθεί,

μια και δεν συμμετέχει σε τίποτα γνωστό του,

ξυπνάει και σ΄ αντικρύζει κι' ευθύς αναρωτάται:

πώς έτσι ο γείτονάς μου ξανάνθισε αδοκήτως;

ποιο Πάσχα του Κυρίου, έξω ταγμένου χρόνου,

γιορτάζει εν αγνοία των άλλων χριστιανών;

Αδιάφορος προς όλα, ο κρύφιος εορταστής.

Paratum est cor ejus για τη σπουδαία θυσία.

Στολίζει τους βωμούς του, υψώνει τη Χαρά

και τη μετουσιώνει σε σκεύη αχτιδωτά.

Μ΄ ευλάβεια αναλίσκει το περιεχόμενό τους

κι ύστερα κάμνει απόλυση, τελείως μεταρσιωμένος.

Σημαίνουν τότε εντός του μυριάδες οι καμπάνες,

με τέτοιο αλαλαγμό τους, που ουδέποτε χαλκός

τραγούδησε στη γη μας με τόσην ευφροσύνη,

με τόση φωτεινότητα και τόσο διαυγώς.

Πηγή: Ιδιωτική Οδός

Το "αντίο" του Covid - 19 (VIDEO)

Ο Κορονοϊός θα έρθει η ώρα που θα φύγει. Θα πάρει πολλά μαζί του. Ανθρώπους, εθνικές οικονομίες και πόσα άλλα ενδεχομένως τα οποία δεν γνωρίζουμε. Ωστόσο, θα μας αφήσει και κάτι θετικό, άραγε; Θα μας κάνει να δούμε και να ζήσουμε τη ζωή με άλλο τρόπο; Θα δείξει...

Μπορείτε να μεγαλώσετε την εικόνα πατώντας στις επιλογές του video.

Η ευθύνη της Εκκλησίας (δηλαδή όλων μας)

Χρήστος Γκουνέλας 

Θεολόγος

Δυστυχώς, η Διοίκηση της Εκκλησίας της Ελλάδος (Ιερά Σύνοδος) για μια ακόμη φορά (όχι πάντα) δείχνει να ασθμαίνει απέναντι στα γεγονότα. Θα έπρεπε ήδη να έχουν κλείσει οι ναοί, ως χώροι συνάθροισης. Δεν είναι απολυτότητα, ούτε πολιτικοποίηση, θεολογικοποίηση κλπ του θέματος. Πρόκειται για θέμα δημόσιας υγείας, και όταν έχουν σφραγιστεί όλοι οι δημόσιοι χώροι το ίδιο θα έπρεπε ήδη να έχει γίνει με γρήγορα αντανακλαστικά και από τη Διοίκηση της Εκκλησίας. Άλλωστε, ο πρωθυπουργός με πολύ σεβασμό και διακριτικότητα το ζήτησε, νομίζω, από την Εκκλησία κατά το διάγγελμά του. Γνώμη μου είναι πως η Διοίκηση της Εκκλησίας θα ήταν καλό να προλάβει τον πρωθυπουργό. Δεν πολεμάω την Εκκλησία. Οφείλω ως μέλος της να εκφράσω την άποψή μου. 

Ήταν σίγουρα προς τη σωστή κατεύθυνση η δήλωση του Αρχιεπισκόπου να μείνουν στο σπίτι οι ηλικιωμένοι και οι ευπαθείς ομάδες και ότι η πίστη του κάθε ανθρώπου δεν μετριέται. Ωστόσο, φάνηκε τελικά ότι δεν έφτανε, αφού και σήμερα Κυριακή, αλλά και στους Β΄ Χαιρετισμούς, υπήρξαν αρκετοί χριστιανοί οι οποίοι προσήλθαν στους ναούς. Αν και όλοι γνωρίζουμε τη φράση του Χριστού ότι ο Θεός είναι Πνεύμα και δύναται να λατρεύεται παντού με τη δύναμη του ανθρωπίνου πνεύματος. 

Και σίγουρα, η θεία Κοινωνία και η εκκλησιαστική σύναξη είναι θέμα πίστης και ο καθένας μας είναι ελεύθερος να εγκαταλείπεται στην αγάπη του Θεού. Από την άλλη όμως υπάρχουν και αυτοί οι οποίοι επιθυμούν να προφυλάξουν την προσωπική υγεία τους, αλλά και των δικών τους. Ελπίζουμε πως αύριο η Διαρκής Ιερά Σύνοδος θα λάβει τα σκληρά, αλλά αναγκαία μέτρα. Όπως, άλλωστε, ζητείται από όλους. Η ομολογία της πίστης ίσως είναι καλύτερα να γίνει και με αυτόν τον τρόπο: όταν δεν βάζω μπροστά μου μόνο την κάθετη σχέση μου με τον Θεό, αλλά τη βλέπω μέσα από τον κάθε άνθρωπο, ο οποίος είναι εικόνα του Χριστού. Να γίνομαι τελικά ένα, όχι μόνο με τους εντός του ναού, αλλά και με τους έξω από τον ναό, συμμετέχοντας στην αγωνία τους, αλλά και μεταγγίζοντας τους την ελπίδα της Ανάστασης. Δεν απεμπολώ, έτσι, την πίστη μου, μάλλον την ισχυροποιώ αδειάζοντας τον εαυτό μου για χάρη του άλλου. 

Το βιβλίο του Χρήστου Γκουνέλα «Μεταξύ ιστορίας και εσχάτων. Η θεολογία του ενανθρωπισμού και των επιγείων πραγματικοτήτων στον Παναγιώτη Νέλλα»

Γράφει ο Δρ Νίκος Παύλου

Θεολόγος – Ιστορικός, Συντονιστής Θεολόγων Θεσσαλίας και Δυτικής Μακεδονίας,

Πρωτογνώρισα το έργο του θεολόγου της γενιάς του ‘60 Παναγιώτη Νέλλα όταν έπεσε στα χέρια μου το πνευματικό του παιδί, το περιοδικό ΣΥΝΑΞΗ, που ήταν μία σπουδή στην Ορθοδοξία και αποτελεί σταθμό στην ανταλλαγή ιδεών που σχετίζονταν με θεολογικές αναζητήσεις  και ζυμώσεις.

Ξανασυνάντησα τον Παναγιώτη Νέλλα στο βιβλίο του Λαρισαίου Θεολόγου Χρήστου Γκουνέλα, καθηγητή στο Μουσικό Σχολείο Λάρισας. Ένα εξαιρετικό κείμενο που αναλύει το έργο του Παναγιώτη Νέλλα, που προσπάθησε να αναδείξει τον ορθόδοξο ανθρωπισμό, έχοντας ως βάση το έργο ενός διαπρεπούς διανοούμενου της μεταβυζαντινής περιόδου και Αγίου της εκκλησίας μας , του Νικολάου Καβάσιλα.

"Μεταξύ Ιστορίας και Εσχάτων", το νέο βιβλίο του Χρήστου Γκουνέλα

Το εξώφυλλο του βιβλίου με την προσωπογραφία του Παναγιώτη Νέλλα

"Μεταξύ Ιστορίας και Εσχάτων - Η θεολογία του ενανθρωπισμού και των επίγειων πραγματικοτήτων στον Παναγιώτη Νέλλα", είναι ο τίτλος του νέου βιβλίου του θεολόγου Χρήστου Γκουνέλα, το οποίο κυκλοφορείται από τις Εκδόσεις "Επέκταση" σε όλα τα ενημερωμένα βιβλιοπωλεία της Ελλάδας και της Κύπρου.

Πρόκειται για μια απόπειρα σύγχρονης ερμηνευτικής κριτικής προσέγγισης της θεολογίας του Παναγιώτη Νέλλα (1936-1986), ενός θεολόγου, ο οποίος σημάδεψε ανεξίτηλα τη μεταπολεμική και εν συνεχεία τη μεταπολιτευτική θεολογία στην Ελλάδα.

Στο εν λόγω βιβλίο ανιχνεύονται καταρχάς οι θεολογικές απαρχές του Παναγιώτη Νέλλα, τόσο οι σύγχρονες, όσο και οι παραδοσιακές. Έτσι, στο πρώτο κεφάλαιο, αναπτύσσονται από τον συγγραφέα οι βασικές αρχές της μεταπολεμικής Δυτικής θεολογικής σκέψης αναφορικά με τη θεολογία του εσχατολογισμού, του ενανθρωπισμού και των επίγειων πραγματικοτήτων. Η θεολογία στη δυτική Ευρώπη, αμέσως μετά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο, προσπάθησε να πάρει θέση απέναντι (και μέσα) στην ιστορία, με αφορμή βεβαίως τους δύο παγκόσμιους πολέμους που προηγήθηκαν και τις τραγικές συνέπειές τους. Ο Θεός είναι παρών στην ιστορία; Μετέχει σε αυτήν και με ποιο τρόπο; Μήπως ο άνθρωπος είναι "ριγμένος" μόνος του μέσα στην τραγική του ιστορία; Ποιά τελικά είναι (ή θα πρέπει να είναι) η θέση της Εκκλησίας και της Θεολογίας της μέσα στον Κόσμο και την Ιστορία; Το μήνυμα της Ανάστασης του Χριστού εμποτίζει την ιστορία; Ή ο Χριστός παραμένει μόνος Του, άσαρκος, εκτός της ανθρώπινης ιστορίας, "προδομένος", ενίοτε, ακόμη και από την ίδια την ανθρωπινότητα της Εκκλησίας Του και τη Θεολογία; Ποιός, λοιπόν, κατευθύνει την ιστορία και πού; Αυτά και άλλα, πολλά ακόμη, αμείλικτα ερωτήματα του Κόσμου, αλλά και της Θεολογίας τέθηκαν εκείνη την εποχή (και τίθενται, βεβαίως, και σήμερα), και εναγώνια ζήτησαν (και ζητούν) απάντηση. Η ισορρόπηση της Εκκλησίας (και της Θεολογίας) ανάμεσα στα Έσχατα και την Ιστορία, αποδείχτηκε δύσκολη, όχι μόνο στη θεωρία, αλλά ακόμη περισσότερο στην πράξη. Ο εγκλωβισμός στην Ιστορία (εκκοσμίκευση) ή αντίθετα στα Έσχατα (απόκοσμο) ήταν (και είναι) πάντα υπαρκτοί κίνδυνοι, ως οντολογικοί ύφαλοι και σκόπελοι, στο ταξίδι του καραβιού της Εκκλησίας μέσα στο πέλαγος της Ιστορίας. Η θεολογία του ενανθρωπισμού υπήρξε η θεολογική τάση, η οποία ήταν εγγύτερα στην πρόσληψη του ανθρώπου και της Ιστορίας του στο «εδώ και τώρα». Ενώ, η κατ’ επέκταση ανάπτυξη της θεολογίας των επίγειων πραγματικοτήτων, φιλοδοξούσε να μην αφήσει κανένα έργο του ανθρώπου έξω από τη θεία Χάρη και την ένωση με τον Δημιουργό.

 Σε ένα τέτοιο ιστορικό και θεολογικό περιβάλλον ανδρώθηκε ο Παναγιώτης Νέλλας, ο οποίος, ακολουθώντας ένα από τα βασικότερα αιτήματα της θεολογίας της εποχής του, αναζήτησε απαντήσεις στα παραπάνω ερωτήματα μέσα στη μακροχρόνια εμπειρία της Εκκλησίας, όπως αυτή εκφράστηκε από την ίδια τη ζωή και τα γραπτά των Πατέρων της Εκκλησίας. Ο Παναγιώτης Νέλλας τρέφει ιδιαίτερη εκτίμηση στη θεολογική προσωπικότητα του Νικολάου Καβάσιλα, ίσως διότι ο Καβάσιλας κατόρθωσε να συνδυάσει, στη ζωή του και τη θεολογία του, την Ιστορία με τα Έσχατα. Άλλωστε, και ο ίδιος έζησε τότε σε μια ταραχώδη ιστορικά, κοινωνικοπολιτικά και εκκλησιαστικοθεολογικά εποχή με παράλληλες πνευματικές αναζητήσεις σε Δύση (Αναγέννηση) και Ανατολή (ησυχαστικές έριδες), κατορθώνοντας, ωστόσο, να ισορροπήσει ορθόδοξα ανάμεσα στον ουρανό και τη γη.

Στο δεύτερο κεφάλαιο του βιβλίου, ο συγγραφέας καταπιάνεται με αναλυτικό και ερμηνευτικό τρόπο με την εικονική οντολογία του ανθρώπου, τη θεολογία των δερμάτινων χιτώνων και τη Χριστομυστηριοκεντρική θεολογία του Παναγιώτη Νέλλα. Πρόκειται για τους θεολογικούς πυλώνες πάνω στους οποίους στήριξε ο Παναγιώτης Νέλλας την ορθόδοξη οντολογία και ανθρωπολογία του και την κατ' επέκταση ανάπτυξη της θεολογίας των επίγειων πραγματικοτήτων.

Στο τρίτο κεφάλαιο του βιβλίου, παρουσιάζονται οι απόψεις του Παναγιώτη Νέλλα μέσα από τον διάλογο του με επίγειες πραγματικότητες (δερμάτινους χιτώνες) της εποχής του και την προσπάθειά του για την εν Χριστώ πρόσληψή τους. Διαλέγεται, λοιπόν, με την  επιστήμη, με τα κινήματα της εποχής, με την υπαρξιακή φιλοσοφία, ακόμη και με την αναρχία. Επιπλέον, οι σύγχρονες (και διαχρονικές) θέσεις του και η εν γένει πράξη του για την Παιδεία, για το μάθημα των Θρησκευτικών, για την Πολιτική, αλλά και για τον τρόπο διοίκησης της Εκκλησίας, φανερώνουν έναν θεολόγο με ανοιχτή καρδιά και ανοιχτό μυαλό, ο οποίος ζει μεταξύ της Ιστορίας και των Εσχάτων. Απέδειξε, τελικά, πως ο τρόπος ζωής που προτείνει ο Χριστός είναι εφαρμόσιμος μέσα στην Ιστορία, αρκεί να συναντήσει (ο Χριστός) ελεύθερες καρδιές, οι οποίες να θέλουν κενωτικά, αγαπητικά και προπάντων ελεύθερα, να τον ασκήσουν. Η ίδρυση της Σύναξης, από τον Παναγιώτη Νέλλα, ενός περιοδικού σπουδής στην Ορθοδοξία, μετουσιώνει ακριβώς τη διπλή κίνηση του Παναγιώτη Νέλλα προς τη Βασιλεία του Θεού και προς τον Κόσμο, κίνηση συνθετική, ασύγχυτη, αδιαίρετη και μυστηριακή.

Παράλληλα, σε όλα τα παραπάνω, ο συγγραφέας του βιβλίου δεν παραλείπει να καταθέτει με θετικά κριτικό τρόπο τις απόψεις του, ζωντανεύοντας ακόμη περισσότερο τις σελίδες του βιβλίου. Εκφράζεται έτσι - κατά το δυνατόν - τόσο η αγωνιώδης, όσο και η ελπιδοφόρα διαλεκτική ένταση της Ιστορίας και των Εσχάτων, της «ήδη» και της «όχι ακόμη» παρουσίας του Χριστού, στο «εδώ και τώρα».

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ του βιβλίου

Οι πολύπαθοι τρεις Ιεράρχες

Καλή, λοιπόν, η τιμή των τριών ιεραρχών, όπως αυτή που κάναμε σήμερα, αλλά όλοι μας γνωρίζουμε πως δεν αρκεί. Τιμή των αγίων σημαίνει μίμηση της πράξης τους. Και αυτοί οι τρεις άγιοι δεν μίλησαν μόνο με λόγια, αλλά περισσότερο και κατεξοχήν με πράξεις.
Επρόκειτο για τρία αρχοντόπουλα τα οποία μεγάλωσαν σε πλούσιες οικογένειες και χάρη σε αυτή την οικονομική τους άνεση μπόρεσαν και σπούδασαν εκείνη την εποχή. Χρησιμοποίησαν τον πλούτο για μόρφωση και μετά τον χάρισαν όλο στους φτωχούς. Εκτός από τον πλούτο χάρισαν και τον εαυτό τους στον Θεό και τους ανθρώπους. Υποστήριξαν τον άνθρωπο σε όλες τις ανάγκες του, με πράξεις όχι με λόγια. Οραματίζονταν μια κοινωνία δίχως ιδιοκτησία, δίχως φτώχεια και πόνο, και αυτό πάλεψαν να το δούνε να γίνεται πραγματικότητα μέχρι το τέλος της ζωής τους.
Κοινή η πράξη τους, κοινό και το τέλος τους. Ο Μέγας Βασίλειος πεθαίνει στα 49 του κάτω από το βάρος του αγώνα του για τους ανθρώπους. Ο Γρηγόριος ο Θεολόγος πεθαίνει αυτοεξόριστος και ο Ιωάννης Χρυσόστομος στις κακουχίες της δικής του εξορίας. 
Ξεκίνησαν πλούσιοι, πέθαναν φτωχοί, φορώντας μόνο το τριμμένο ράσο τους, άδειοι από χρήματα και δόξα, γεμάτοι όμως από αγάπη για όλους και για τον Θεό. Η πράξη των πιστών του Χριστού είναι απλή μα και δύσκολη. Πρέπει να χάσεις ελεύθερα τον εαυτό σου αν θες να τον βρεις πραγματικά. Διαφορετικά η γιορτή των αγίων - του κάθε αγίου - καταντάει ένας τύπος, μερικές φορές και ένα είδωλο, χωρίς καμιά ουσία. Δίνουμε ζωή στους αγίους μέσα από τη ζωή μας, αλλιώς τους έχουμε νεκρούς, όσο κι αν αυτοί ζούνε μέσα στο Θεό ως αθάνατοι. 

Χρήστος Γκουνέλας

Θεολόγος

76 Πρωτοχρονιές, νοσταλγία, μνήμες και σκέψεις γενεθλίων και ζωής

Άποψη του χωριού μου Κρανιά Ελασσόνας, στη δεκαετία του 1960. Η εκκλησία του Αγίου Δημητρίου και το μεγάλο δημοτικό σχολείο όπου φοίτησα (1951-1957).

Από τον Χρίστο Ζαφείρη συνταξιούχο δημοσιογράφο, φιλόλογο,

Την Πρωτοχρονιά του 1945, λίγο μετά τα μεσάνυχτα, μ’ έφερε η μάνα μου στον κόσμο. Ήμουν το τέταρτο από τα εφτά παιδιά της, που επιβιώσαμε όλα παρά τις ταλαιπωρίες εκείνων των χρόνων ως πρόσφατα που έκοψε τον κρίκο της αλυσίδας μια αδερφή μας. Με γέννησε χωρίς μαμή, με τη βοήθεια μόνο της μάνας της, της αγαπημένης μου γιαγιάς Κατίνας (της ‘μάνας της τρανής’, όπως την φωνάζαμε). Ήταν μια φυσιολογική γέννα, όπως γεννήθηκαν τα νεογέννητα αρνάκια που βέλαζαν δίπλα της στο μαντρί. Όταν την έπιασαν οι πόνοι, ο πατέρας μου πήρε το μουλάρι και πήγε να φέρει την πρακτική μαμή, την Αμπατζού, που έμεινε κι αυτή σε στάνη στην άλλη πλευρά του βουνού. Τα πολλά χιόνια όμως, που είχαν κλείσει με ανεμοσούρια το μονοπάτι, τον ανάγκασαν να επιστρέψει άπραγος.